POSTĘPOWANIE KARNE WOBEC DŁUŻNIKA

Brak zapłaty za towar lub usługę w niektórych przypadkach jest przestępstwem i grozi za to do 8 lat pozbawienia wolności. Profesjonalnie przygotowane zawiadomienie do prokuratury, poparte materiałem dowodowym i merytorycznym uzasadnieniem, pozwala mieć nadzieję na uzyskanie orzeczenia wobec dłużnika obowiązku naprawienia szkody – czyli uiszczenia zapłaty – pod groźbą bezwzględnego pozbawiane wolności.

Kiedy złożyć zawiadomienie do prokuratury
Niezwłocznie! Co więcej, należy rozważyć czy wobec dłużnika warto wszczynać procedurę cywilną, czy zdecydować się tylko na postępowanie karne. Należy mieć na uwadze, że składając pozew, (poza kosztami procesu) stracimy możliwość orzeczenia wobec dłużnika obowiązku naprawienia szkody. Obowiązująca klauzula antykumulacyjna mówi bowiem, że jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono, sąd nie może orzec obowiązku naprawienia szkody.

Co dołączyć do zawiadomienia do prokuratury
Należy zebrać materiał dowodowy, czyli:

• dokumenty potwierdzające istnienie wierzytelności,
•  wydruki ksiąg wieczystych nieruchomości posiadanych lub zbytych przez dłużnika,
•  informacje o zaległościach wobec kontrahentów, ZUS czy też Urzędu Skarbowego,
• sprawozdania finansowe i inne dokumenty świadczące o sytuacji majątkowej dłużnika, pisma komornika o prowadzonych egzekucjach z wniosku innych wierzycieli.

​Ważne – im bogatszy materiał dowodowy, tym większe są możliwości wykazania znamion przestępstwa.
Poza zebranymi dowodami należy wskazać wnioski dowodowe, jakich przeprowadzenia oczekujemy. Nie można się przy tym ograniczyć się do lakonicznych twierdzeń typu wniosek o przesłuchanie dłużnika. Należy wprost wypunktować szczegółowe pytania, na które oczekujemy odpowiedzi. Organ prowadzący postępowanie rzadko wykazuje się inicjatywą dowodową, dlatego należy złożyć wszystkie istotne dla sprawy wnioski np. wystąpienie o historię rachunku bankowego dłużna, czy wykonanie opinii przez biegłego na temat stanu wypłacalności dłużnika itd. Ponadto wnioski dowodowe powinny być uciążliwe i niewygodne dla dłużnika np. zabezpieczenie dokumentów finansowych czy przesłuchanie pracowników, kontrahentów i członków rodziny dłużnika.

Treść zawiadomienia do prokuratury
Zawiadomienie będzie czytelne i przejrzyste, jeśli podzielimy je na trzy części:

• wskazanie stron postępowania i artykułów, z których dłużnik powinien odpowiadać – ważne jest, aby wskazać jak najwięcej osób zamieszanych w przestępstwo np. w spółce nie tylko członków zarządu, ale też prokurentów i inne osoby, które mogły czerpać korzyści z braku zapłaty,
• stan faktyczny – czyli szczegółowy opis zdarzeń, sięgający od momentu nawiązania współpracy z podejrzanym o oszustwo, aż do złożenia zawiadomienia,
• stan prawny – w tej części należy wykazać, że przedstawione okoliczności zdarzenia wyczerpują znamiona przestępstwa określonego w artykule 286 kk, polegającego na wprowadzeniu wierzyciela w błąd co do możliwości zapłaty w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Warto wesprzeć się przy tym linią orzecznictwa Sądu Najwyższego (min. wyrok z dnia 6 grudnia 2017 r. V KK 240/17), z którego wynika, że do realizacji znamienia wprowadzenia w błąd dochodzi nie tylko wtedy, gdy już w chwili zawierania umowy sprawca nie miał w ogóle zamiaru uiszczenia należności, ale także wtedy, gdy świadomie zataił przed kontrahentem obiektywnie istniejącą sytuację, która ma wpływ na możliwość wywiązania się z umowy – czyli nie poinformował wierzyciela, że ma długi i może być problem z zapłatą.

Zawiadomienie indywidualne czy zbiorowe
W sprawach karnych nie warto działać w porozumieniu z szeregiem innych pokrzywdzonych, ponieważ im większa liczba orzeczeń nakazujących dłużnikowi obowiązek naprawienia szkody tym mniejsze prawdopodobieństwo, że dłużnik będzie w stanie zrealizować te zobowiązania. Jeżeli więc naszym celem jest uzyskanie zapłaty, to bardziej efektywne może okazać się indywidualne procedowanie, które sami będziemy kreować.

A co jeśli postępowanie zostanie umorzone…
Nie należy się tym zniechęcać czy poddawać, warto wnieść zażalenie na niekorzystne postanowienie. Zażalenie rozpatrywane będzie przez sędziego wydziału karnego, którego kompetencje do oceny zaistniałego zdarzenia są większe niż np. policjanta, który nie potrafił dopatrzyć się znamion przestępstwa.